fakkel

fakkeltjes.be

  1. Digitale planeet
  2. Dossiers

Vulkanen

Het woord vulkaan komt van de Romeinse god Vulcanus. Hij was volgens de Romeinen god van het vuur. In dit dossier leer je nog meer over vulkanen!

Hoe ontstaat een vulkaan?

Om te weten hoe vulkanen ontstaan moeten je even naar beneden kijken. Onder je voeten, kousen of schoenen bevindt zich de aardkorst.

De aardkost is tot 40 kilometer dik. Aan de bovenkant bevindt zich aarde, gras of zand, maar eronder zit vooral gesteente. Onder de aardkorst heb je de mantel van de aarde, die is gemiddeld 2900 kilometer dik en bestaat ook vooral uit gesteente. Onder de mantel bevindt zich de kern van de aarde die vermoedelijk is opgebouwd uit nikkelijzer (vermoedelijk, want er is nog nooit iemand een kijkje gaan nemen).

In de mantel kan het 1000 tot wel 3000 graden Celsius warm worden. Dat is heel, heel, heel erg warm!

Je moet je bedenken dat de kamertemperatuur ongeveer 20 graden is en water begint te koken bij 100 graden. Vanaf 1000 graden is het zo warm dat zelfs gesteente begint te smelten! We noemen dit gesmolten gesteente magma.

Een vulkaan is een plek waar het magma haar weg vindt naar de oppervlakte.

De ene vulkaan is de andere niet

Een geiser is een heetwaterbron die op regelmatige tijd water en stoom de lucht in spuit. De waterbron wordt heet doordat er zich een laag hete magma onder bevindt. In IJsland kan je veel geisers zien.
Vulkanen zien er niet altijd uit als een berg met een krater. Soms lijken ze meer op een plateau of zijn het gewoon gaten in de grond.

De uitbarsting

Voor een uitbarsting begint de aarde te trillen, net zoals bij een aardbeving. Het hete magma heeft zich verzameld in een magmakamer. Elke vulkaan heeft zo een magmakamer. Wanneer die vol zit, wil het magma ontsnappen. Vergelijk het met een ballon die je opblaast. Als je lucht blijft blazen in de ballon, stijgt de druk … BOEM! Net zo dus met een vulkaan. Het magma ontsnapt via een trechter naar boven. Meestal gaat dit gepaard met een enorme explosie.

Een uitbarsting kan soms dagenlang duren. Rook, as, heet gesteente en lavastromen vinden hun weg naar de oppervlakte.

Soorten vulkanen

Je hebt drie soorten vulkanen

  1. Actieve vulkanen, die net uitgebarsten zijn of binnenkort zullen uitbarsten.
  2. Slapende vulkanen, die in de toekomst nog wel zullen uitbarsten, maar het voorlopig rustig houden.
  3. Uitgedoofde (dode) vulkanen, die niet meer zullen uitbarsten.

Wereldwijd barsten ongeveer vijftig vulkanen per jaar uit.

Magma of lava

De hete stenenbrij in onze aarde noemen we magma. Als die naar bovenkomt noemen we deze brij lava. Magma en lava zijn dus eigenlijk hetzelfde goedje.

Een vulkaanuitbarsting kan gepaard gaan met een grote explosie waarbij lava, as en heet gesteente de lucht in vliegen, tot soms kilometers ver. Maar je hebt ook niet-explosieve uitbarstingen waar de lava gewoon rustig naar buiten stroomt.

In de zee

De meeste vulkanen bevinden zich diep in de zee. Bij heel grote uitbarstingen kunnen zelfs eilanden worden gevormd! Eilanden zoals de eilanden van Hawaii zijn ontstaan ten gevolge van vulkaanuitbarstingen. De grootste vulkaan ter wereld, de Mauna Loa, staat trouwens ook op Hawaii.

terug naar boven